Najciekawsze wystawy tej jesieni w warszawskich galeriach i muzeach

Picasso w Narodowym, Kozyra i Sasnal w MSN. Kolejne edycje Warsaw Gallery Weekend, Refugees Welcome i Warszawy w Budowie. Pomimo ochłodzenia, jesień na warszawskiej scenie sztuki zapowiada się niezwykle gorąco. Oto co ciekawego czeka nas w warszawskich galeriach i muzeach. 

Picasso

Muzeum Narodowe w Warszawie, 12.10.2023 – 14.01.2024

Na wystawie jednego z najwybitniejszych artystów XX wieku zobaczymy dzieła pochodzące z kolekcji Museo Casa Natal Picasso (Muzeum – Dom Narodzin Picassa) w Maladze. Prezentowane będą ryciny, ilustracje książkowe oraz ceramika, tworzone na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Wystawa przybliży ewolucję artystyczną Picassa. Zaprezentowane zostaną również dzieła z kolekcji Muzeum Narodowego, podarowane przez samego artystę w trakcie jego wizyty w 1948.

www.mnw.art.pl

Warsaw Gallery Weekend 2023

Warszawskie galerie sztuki, 28.09.2023 - 1.10.2023

W ostatni weekend września odbędzie się już 13 edycja Warsaw Gallery Weekend, jednego z najważniejszych, cyklicznych wydarzeń artystycznych w Warszawie. Niemal 40 prywatnych galerii sztuki otworzy nowe wystawy, które potrwają przez kilka kolejnych tygodni. Atmosfera weekendu otwarcia jest jednak wyjątkowa i to już wtedy warto wyruszyć na kulturalny spacer po Warszawie. Wydarzeniu towarzyszy bogaty program: performance, oprowadzania, spotkania z artystami, warsztaty, koncerty i imprezy.

www.warsawgalleryweekend.pl

Refugees Welcome

Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa, 29.09.2023 - 10.12.2023

Coroczna aukcja charytatywna organizowana przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej, z której dochód przekazany zostanie na dwa programy Fundacji Ocalenie: Refugees Welcome Polska i Centrum Pomocy Cudzoziemcom. Wystawa potrwa od 29 września do 10 grudnia, natomiast aukcja odbędzie się 5 listopada. Wśród autorów i autorek ponad 80 dzieł znaleźli się m.in.: Katarzyna Kozyra, Wilhelm Sasnal, Paweł Susid, Alicja Biała, Monika Drożyńska, Jakub Woynarowski, Weronika Gęsicka i Zuzanna Bartoszek.

www.artmuseum.pl

„Warszawa w Budowie: Zimno już było”

Muzeum Woli, 22.09.2023 - 24.03.2024

Tegoroczną edycję festiwalu organizuje tym razem Muzeum Warszawy, a główna wystawa będzie mieć miejsce w Muzeum Woli. W tym roku twórcy festiwalu przyglądają się problemom życia w mieście w momencie postępujących zmian klimatycznych. Zaprezentowane zostaną metody przystosowania Warszawy do nowych warunków i walki z postępującym kryzysem. Na wystawie obejrzymy prace Katarzyny Krakowiak-Bałki, Karoliny Breguły, Emanuela Leviego i Kobasa Laksy powstałe specjalnie na tę okazję. Pojawią się także obrazy Wojciecha Fangora, Ryszarda Winiarskiego oraz słynny Dotleniacz Joanny Rajkowskiej.

www.muzeumwoli.muzeumwarszawy.pl

Ruiny antyku i narodziny włoskiego renesansu

Zamek Królewski w Warszawie, do 15 października 2023

U progu XV w. we Włoszech miało miejsce wielkie ożywienie artystyczne, którego źródłem było odkrywanie na nowo sztuki antyku. Właśnie ten moment jest tematem najnowszej wystawy na Zamku Królewskim w Warszawie, na której prezentowanych jest około 160 dzieł wczesnorenesansowych i antycznych, pochodzących z najbardziej prestiżowych muzeów i bibliotek świata, takich jak Galeria Uffizi, Galeria Borghese, Luwr, Muzeum Brytyjskie czy Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie. Zestawione ze sobą dzieła zarówno wczesnorenesansowe, jak i antyczne, układają się wielowymiarową opowieść o początkach renesansu.

Zamek Królewski w Warszawie

Pozowane, podpatrzone. Fotografie Wojciecha Plewińskiego.

Dom Spotkań z Historią, do 4 lutego 2024

Wojciech Plewiński jest jednym z najwybitniejszych polskich fotografów powojennych. Jego postać jest nam szczególnie bliska – zdjęcia Plewińskiego zdobią ściany Hotelu Europejskiego. Natomiast tuż obok, w Domu Spotkań z Historią możemy obejrzeć aż 150 fotografii artysty z lat 1950–1980. Plewiński przez kilkadziesiąt lat związany był z Przekrojem, fotografował ludzi związanych z polską kulturą i sztuką. Udokumentował niemal całą historię powojennego teatru w Polsce. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje fotografia reportażowa, ale też cykle zdjęć ukazujących małe, zwyczajne historie i życie prywatne fotografa. Na wystawie w DSH zdjęcia ułożono tematami: Ludzie kultury i sztuki, Moda i dizajn, „Przekrój”, Podróże zagraniczne, Opowieść o Polsce, Teatr.

www.dsh.waw.pl

Autor: Łukasz Godlewski, Art Collection Manager, Raffles Europejski Warsaw

Spółdzielnia Artystów Plastyków ŁAD: Legenda polskiego wzornictwa

Od ponad 160 lat sztuka i design kształtują tożsamość Hotelu Europejskiego. Był on adresem nie tylko pobytu sław ze świata kultury, ale też lokalizacją renomowanych butików i salonów wystawowych. Jednym z najsłynniejszych był salon Spółdzielni Artystów ŁAD, z której wyszło wiele projektów sztuki użytkowej, które dziś należą do kanonu polskiego wzornictwa XX wieku.

W 1926 roku, w Warszawie powołano do życia Spółdzielnię Artystów i Plastyków ŁAD, której celem było upowszechnianie polskiego wzornictwa, tak bardzo docenionego rok wcześniej na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu. Polscy twórcy zdobyli wówczas ponad dwieście wyróżnień, w tym trzydzieści pięć Grand Prix i siedemdziesiąt złotych medali. To właśnie wtedy narodziła się polska odmiana art deco, inspirowana sztuką i architekturą ludową. Artyści pragnęli tworzyć w oparciu o tradycyjne wzorce, co wiązało się z niedawno odzyskaną niepodległością i potrzebą manifestacji własnej kultury.

Wśród założycieli ŁAD-u byli profesorowie i studenci Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w tym laureaci najważniejszych nagród paryskiej wystawy, m.in. Józef Czajkowski, Wojciech Jastrzębowski, Helena Bukowska, Jan Kurzątkowski, Julia Kotarbińska czy Karol Stryjeński.

Manifest twórczy spółdzielni zawierał się już w samej jej nazwie: „Ład, bo to tylko trzy litery, bo to znaczy, że ma być ładnie i ma być w tym ład – porządek”. Meble i przedmioty miały być proste, eleganckie i funkcjonalne. Oprócz mebli projektowano także tkaniny i przedmioty z drewna, metalu, szkła i gliny. Surowiec był najważniejszy, proces twórczy miał wydobyć jego piękno.

Salon w Hotelu Europejskim został otwarty w 1931 r. Był dwupoziomowy, na dole sprzedawano meble, tkaniny, makaty, kilimy, ceramikę i inne przedmioty użytkowe, natomiast na górze była sala wystawowa. Wnętrze zaprojektował Wojciech Jastrzębowski, profesor i rektor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Za meble swojego projektu otrzymał w Paryżu Grand Prix. W 1934 roku przewodniczył komisji decydującej o wystroju wnętrz słynnych transatlantyków Piłsudski i Batory.

W salonie, w godzinach popołudniowych dyżurowali projektanci, którzy służyli radą, a nawet przyjmowali zlecenia na projektowanie całych wnętrz. Wyroby powstawały w warsztatach przy ulicy Górczewskiej 14, gdzie znajdowała się stolarnia, tkalnia i farbiarnia. Prowadzono też sprzedaż na raty, bowiem ceny uchodziły za bardzo wysokie. Produkcja odbywała się na małą skalę, a projektanci korzystali z tradycyjnych technik i surowców najwyższej jakości. Na wyroby ŁAD-u mogły sobie pozwolić osoby raczej zamożne, a posiadanie ich świadczyło o znajomości najnowszych trendów.

Po II wojnie światowej, salon już nie powrócił do Hotelu Europejskiego. Spółdzielnia jednak wznowiła działalność wywierając ogromny wpływ na estetykę polskiego mieszkalnictwa. Produkcja odbywała się na dużo większą skalę, niż przed wojną, a projekty musiały być przystosowane do nowych realiów. Zaczęły powstawać meble wielofunkcyjne, przeznaczone do niewielkich metraży. Zamówienia składały także instytucje publiczne, takie jak Ministerstwo Kultury i Sztuki, Urząd Rady Ministrów, Pałac Kultury i Nauki czy Filharmonia Narodowa. Wśród najważniejszych projektantów tego okresu należy wymienić Władysława Wincze, Olgierda Szlekysa, Irenę Żmudzińską, Teresę Kruszewską, Ewę Milewską, Hannę Lachert i Andrzeja Nehringa.

Po upadku komunizmu, Spółdzielnia ŁAD działała jeszcze kilka lat, jednak nie przetrwała okresu transformacji i w 1996 roku została rozwiązana. Przez 70 lat tworzyła polską kulturę mieszkaniową i kształtowała polskie gusta. Jej wyjątkowość polegała na tym, że była nie tylko przedsiębiorstwem, ale też ugrupowaniem artystycznym. Wiele projektów spółdzielni można dziś oglądać na stałej wystawie w Muzeum Narodowym w Warszawie w Galerii Wzornictwa Polskiego.

Fotografie:

1. Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Przemysłu Współczesnego w Paryżu. Ekspozycja w pawilonie polskim, 1925. Narodowe Archiwum Cyfrowe.
2. Meble proj. Wojciecha Jastrzębowskiego dla Ambasady Polskiej w Sofii, 1928.
3. Wystawa Sztuka Wnętrza i Sztuka Hafciarska w Instytucie Propagandy Sztuki w Warszawie w 1936. Narodowe Archiwum Cyfrowe.
4. Zestaw mebli mieszkaniowych proj. Teresy Kruszewskiej, 1957.

Autor: Łukasz Godlewski, Art Collection Manager, Raffles Europejski Warsaw

Najciekawsze wystawy tego lata w warszawskich muzeach i galeriach

Światowe ikony sztuki renesansu i modernizmu. Botticelli, Frida Kahlo i Camille Claudelle. Malarstwo, plakat, rzeźba i instalacja. Dzieła z kolekcji Galerii Uffizi i Luwru. Tego lata, warszawskie muzea i galerie zaskakują swoją imponującą ofertą.

Międzynarodowe Biennale Plakatu w Warszawie

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Pałac Czapskich, do 12 września 2023

Tego lata, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie zaprasza na 28. Międzynarodowe Biennale Plakatu. To najstarsza i jedna z najbardziej rozpoznawalnych imprez artystycznych na świecie poświęcona sztuce plakatu. Do 12 września na wystawie w Pałacu Czapskich można zobaczyć najlepsze plakaty z całego świata. Prezentowane prace powstały w latach 2021-2023 i oscylują wokół tematu przewodniego tej edycji: „DOM. Czym jest dom w naszym życiu? Skąd pochodzimy, co jest naszą tradycją, naszą tożsamością? Jaką odgrywa w naszym życiu rolę? Czy jest czymś więcej niż miejscem naszych urodzin, miejscem zamieszkania? I co dla każdego może znaczyć utrata tego miejsca?”

Międzynarodowe Biennale Plakatu

Kolor życia. Frida Kahlo

Łazienki Królewskie, Podchorążówka, do 3 września 2023

Frida Kahlo należy do kanonu światowej sztuki XX w, a jej obrazy pokazywane są w Polsce po raz pierwszy. Była niezwykle charyzmatyczną i barwną postacią, choć życie przysparzało jej głównie cierpienia, związanego z tragicznym wypadkiem w młodości. Jej sztuka pełna była odniesień do własnej biografii, ale też fascynacji rdzenną sztuką Meksyku. Na wystawie w Łazienkach Królewskich możemy oglądać trzy płótna artystki, jednak wystawę dopełniają fotografie i plenerowa instalacja nawiązująca do słynnego La Casa Azul, domu, w którym Frida Kahlo spędziła większą część swego życia.

Łazienki Królewskie w Warszawie

Ruiny antyku i narodziny włoskiego renesansu

Zamek Królewski w Warszawie, do 15 października 2023

U progu XV w. we Włoszech miało miejsce wielkie ożywienie artystyczne, którego źródłem było odkrywanie na nowo sztuki antyku. Właśnie ten moment jest tematem najnowszej wystawy na Zamku Królewskim w Warszawie, na której prezentowanych jest około 160 dzieł wczesnorenesansowych i antycznych, pochodzących z najbardziej prestiżowych muzeów i bibliotek świata, takich jak Galeria Uffizi, Galeria Borghese, Luwr, Muzeum Brytyjskie czy Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie. Zestawione ze sobą dzieła zarówno wczesnorenesansowe, jak i antyczne, układają się wielowymiarową opowieść o początkach renesansu. Wśród twórców prezentowanych dzieł znalazły się takie nazwiska jak m.in. Pietro Perugino, Pier Jacopo Alari Bonacolsi zw. Antico, Giovanni Bellini, Sandro Botticelli, Donato Bramante, Bartolomeo Suardo zw. Bramantino, Antonio Lombardo czy Andrea del Verrocchio.

Zamek Królewski w Warszawie

Bez gorsetu. Camille Claudel i polskie rzeźbiarki XIX wieku

Muzeum Narodowe w Warszawie, do 10 września 2023

Po raz pierwszy prezentowane w Polsce są również prace słynnej francuskiej rzeźbiarki Camille Claudel (1864-1943). Prace te są jednak pretekstem do przywrócenia pamięci o pionierskiej generacji polskich rzeźbiarek, które żyły i tworzyły w tym samym czasie co francuska artystka. Tola Certowicz, Antonina Rożniatowska, Jadwiga Milewska, Natalia z Tarnowskich Andriolli, Maria Gerson-Dąbrowska, Amelia Jadwiga Łubieńska i Felicja Modrzejewska – to tylko niektóre nazwiska artystek, które zasługują na przyznanie należnego im miejsca w dziejach sztuki.

Muzeum Narodowe w Warszawie

Zgruzowstanie Warszawy 1945–1949

Muzeum Warszawy, do 3 września 2023

Wystawa jest nowym spojrzeniem na mit odradzającej się po wojnie stolicy. Po raz pierwszy na wystawie o odbudowie Warszawy gruzy znalazły się w centrum opowieści. Odbudowa była procesem złożonym, wymagającym ogromnych nakładów pracy i czasu. Wpłynęła nie tylko na architekturę miasta, lecz także na jego krajobraz przestrzenny. Wystawa ukazuje proces przemiany ruin w gruzy, a gruzów w materiały budowlane, z których warszawianki i warszawiacy odbudowywali swoje miasto. Na wystawie zaprezentowane zostaną także współczesne dzieła takich artystek jak Monika Sosnowska i Diana Lelonek.

Muzeum Warszawy

Autor: Łukasz Godlewski, Art Collection Manager, Raffles Europejski Warsaw

Nieznany obraz Józefa Chełmońskiego odnaleziony po 133 latach

Niezwykłe odkrycie dla świata sztuki, po raz pierwszy od 133 lat prezentowany jest publicznie nieznany obraz Józefa Chełmońskiego pt. „Wieczór letni”. Obraz jest jednym z kilku dzieł namalowanych przez Chełmońskiego w słynnej pracowni na poddaszu Hotelu Europejskiego.

Józef Chełmoński uważany jest za najwybitniejszego przedstawiciela polskiego realizmu. W latach 1874-1875, artysta wynajmował pracownię na poddaszu Hotelu Europejskiego, którą dzielił wraz z artystami takimi jak Stanisław Witkiewicz (ojciec Witkacego), Adam Chmielowski i Antoni Piotrowski. Wszyscy oni znali się z czasów studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, skąd właśnie wracali do Warszawy. Malarze stworzyli tu rodzaj komuny artystycznej, a Hotel Europejski uznawano za kuźnię polskiego realizmu. Chełmoński stworzył tu kilka swoich dzieł, m.in. Babie lato, jeden z najsłynniejszych, polskich obrazów drugiej połowy XIX wieku.

Tak Antoni Piotrowski wspominał to miejsce:

„Znaleźliśmy się w Europejskim hotelu jedyną naówczas pracownię w Warszawie, ale mieszkał w niej – krawiec. Otóż wspólnemi siłami finansowymi daliśmy mu 150 rubli odstępnego, żeby się wyniósł. Ponieważ pracownia była haniebnie brudną, kazaliśmy ją odnowić (…). Umeblowaliśmy pracownię w ten sposób, że sosnowe łóżko, bejcowane na mahoń, postawiliśmy w kącie, szafkę z książkami, również sosnową, w jednym rogu, a fotel, pleciony z prętów wierzbowych, na środku. Były to moje meble. W szafie był dobór arcydzieł literatury polskiej (…) Kraszewski, Krasicki, Bohdan Zalewski, Mickiewicz, Słowacki i Kochanowski.”

Obraz „Wieczór letni” jest nietypowy w twórczości Chełmońskiego, który zwykle przedstawiał realistyczne sceny rodzajowe polskiej i ukraińskiej wsi. Tu widzimy tajemniczą scenę rozgrywającą się we wnętrzu ziemiańskiego dworu. Przy oknie siedzi dziewczyna oparta o parapet, oświetlona blaskiem księżyca, spoglądającą w głąb ciemnego pomieszczenia. Tam, w mroku, dostrzegamy tajemnicze postacie dwóch mężczyzn i złowrogiego, czarnego psa.

Do 15 czerwca, "Wieczór letni" można oglądać na żywo w ramach wystawy „Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie” w DESA Unicum przy ul. Pięknej 1a. Tego wydarzenia nie powinien przegapić żaden miłośnik sztuki.

Ilustracje:

1. Wieczór letni, Józef Chełmoński, DESA Unicum
2. Hotel Europejski przed I wojną światową, domena publiczna
3. Józef Chełmoński, domena publiczna

Autor: Łukasz Godlewski, Art Collection Manager, Raffles Europejski Warsaw

Dawne Rezydencje Królewskie: Arcydzieła Warszawskiej Architektury

Po bezpotomnej śmierci ostatnich książąt Mazowieckich, Mazowsze przyłączono do Królestwa Polskiego, a Warszawa tym samym stała się jednym z miast królewskich. Po przeniesieniu się Zygmunta III Wazy z dworem z Krakowa, Warszawa stała się centrum politycznym kraju, a kolejni władcy wznosili tu swoje prywatne rezydencje. Wszystkie powstały wzdłuż najstarszej i najbardziej reprezentacyjnej arterii miasta zwanej Traktem Królewskim.

Zamek Królewski był główną siedzibą polskich monarchów od XVI do XVIII wieku. Był w tym czasie także siedzibą Sejmu, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - Prezydenta RP. Tutaj miało miejsce wiele ważnych wydarzeń w historii Polski, m.in. uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Odbudowa Zamku po II wojnie światowej była bezprecedensowa. Wnętrzom przywrócono ich XVIII-wieczny styl, a na swoje miejsce powróciło tysiące dzieł sztuki i fragmentów wystroju uratowanych z Zamku jeszcze przed jego wysadzeniem przez wojska niemieckie w 1944. Zabytek posiada status „Pomnika Historii” i jest najważniejszą budowlą wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO obszaru „Historycznego centrum Warszawy”.

Pałac Kazimierzowski jest jedną z wielu budowli Kampusu Głównego Uniwersytetu Warszawskiego. Powstał jednak znacznie wcześniej, bo w XVII w., jako letnia rezydencja Jana II Kazimierza Wazy. W swojej historii był wielokrotnie niszczony w wyniku działań wojennych, ale też przypadkowych pożarów. Po II wojnie światowej jego elewację frontową odbudowano w formach klasycystycznych zgodnie ze stanem z XIX w. Elewacje boczne i tylne są barokowe, zostały odtworzone na podstawie obrazu Canaletta. Dziś mieści się tu Rektorat Uniwersytetu Warszawskiego.

Zamek Ujazdowski powstał z inicjatywy Zygmunta III Wazy w miejscu drewnianego dworu Anny Jagiellonki. Zamek i jego otoczenie ulegały licznym przemianom, a ich wpływ na układ urbanistyczny dzisiejszej Warszawy wydaje się najbardziej interesujący. Za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego rezydencja stała się częścią założenia tzw. Osi Stanisławowskiej, która miała połączyć ówczesną Warszawę z Jazdowem układem placów gwiaździstych na wzór paryski. Pozostałościami po tym założeniu są dzisiejsze place: Na Rozdrożu, Unii Lubelskiej, Zbawiciela i Politechniki. Po zniszczeniach II wojny światowej, budowli tylko z zewnątrz przywrócono oryginalny kształt. Wnętrza przystosowano do działań wystawienniczych i od 1985 działa tu Centrum Sztuki Współczesnej.

Pałac na Wyspie w Łazienkach Królewskich to bez wątpienia jedno z najważniejszych dzieł architektury warszawskiej. Pełnił funkcję letniej rezydencji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król zatrudnił tu wybitnych architektów: Dominika Merliniego i Jana Christiana Kamsetzera, którzy wznieśli tu szereg pięknych budowli. Sam pałac uchodzi za najważniejszy przykład tzw. stylu stanisławowskiego, który łączył w sobie zarówno cechy baroku jak i klasycyzmu. Pomimo pożaru w czasie II wojny światowej i zawalenia się górnej kondygnacji, wystrój architektoniczny parteru jest w dużej mierze autentyczny, a Sala Balowa należy do najpiękniejszych wnętrz epoki klasycyzmu w Polsce.

Pałac w Wilanowie to prawdziwa perła baroku i jeden z najcenniejszych, polskich zabytków. Co ważne, szczęśliwie przetrwał II wojnę światową niemal nienaruszony. Powstał dla króla Jana III Sobieskiego jako jego prywatna rezydencja za miastem. Jego małżeństwo z Marią Kazimierą d'Arquien było niespotykanym wśród europejskich monarchów przykładem małżeństwa z miłości. Dowodem na to są nie tylko zachowane listy miłosne, ale też symetryczne rozplanowanie pałacu: połowa dla króla, połowa dla królowej - rozwiązanie niespotykane w ówczesnej Europie. Wnętrza wypełniają wspaniałe dzieła sztuki i wyposażenie częściowo pochodzące z czasów Sobieskiego, częściowo nabyte przez kolejnych właścicieli: Sieniawskich, Lubomirskich i Potockich.

Nasze zestawienie zamyka Pałac Saski, który jest jedyną nieistniejącą rezydencją królewską Warszawy. Powstał dla Augusta II Mocnego i wchodził w skład Osi Saskiej, która zaczynała się tuż obok przyszłej lokalizacji Hotelu Europejskiego i ciągnęła się kilometrami na zachód. Ogród Saski był wówczas terenem prywatnym, jednak już w 1727 został udostępniony publiczności i uznaje się go za najstarszy publiczny ogród w Polsce. Po II wojnie światowej pałac nie został odbudowany, pozostały po nim jedynie trzy arkady z Grobem Nieznanego Żołnierza. Obecnie, możemy też obserwować odsłonięte, pałacowe piwnice, bowiem w 2022 roku rozpoczęły się prace mające na celu odbudowę dawnej rezydencji Sasów.

Ilustracje:

1. Zamek Królewski, Henryk Poddębski, przed 1939
2. Pałac Kazimierzowski, Jan F. Piwarski, 1824
3. Zamek Ujazdowski, autor nieznany, 1919
4. Fajans Maksymilian, Widok na amfiteatr i pałac w Łazienkach, 1881
5. Bernardo Bellotto, Pałac w Wilanowie od ogrodu, 1776
6. Pałac Saski, Konrad Brandel, około 1895

Autor: Łukasz Godlewski, Hotel & Tour Guide, Raffles Europejski Warsaw

Enrico Marconi: wybitny architekt XIX-wiecznej Warszawy

Architektura Hotelu Europejskiego budzi zachwyt swymi odniesieniami do renesansu włoskiego. Jego projektant, Enrico Marconi, wzorował się na XVI-wiecznych pałacach Rzymu i Wenecji. W styczniu obchodzimy 231 rocznicę urodzin tego włoskiego architekta, który w Warszawie stworzył swe najwybitniejsze dzieła. 

Hotel Europejski w Warszawie, przed 1939

Enrico Marconi urodził się 7 stycznia 1792 w Rzymie. Był synem budowniczego, malarza fresków i kierownika Katedry Ornamentyki na Akademii Sztuk Pięknych w Bolonii. Do Polski przyjechał w 1822 na zaproszenie generała Ludwika Michała Paca, który powierzył mu dokończenie swojego pałacu w Dowspudzie. Talent Marconiego przyniósł mu wielkie uznanie i już 5 lat później objął w Warszawie stanowisko naczelnego architekta miasta. Brał udział w większości projektów publicznych, a także szkolił przyszłych architektów, przekazując im swoją bogatą wiedzę i doświadczenie. W latach 1851–1858 był profesorem architektury w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie jako pierwszy wprowadził studia nad architekturą, podnosząc jej status do odrębnej dziedziny sztuki.

Gdy wzniesiono Hotel Europejski, XIX-wieczna prasa pisała: „gmach wzorowy tak pod względem estetycznym, jak również pod względem specjalnego urządzenia wewnątrz niego i śmiałej konstrukcji, w której zastosowane zostały najnowsze odkrycia i ulepszenia”. Spośród wielu innych budowli Marconiego warto wymienić m.in. Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy Kredytowej, gdzie obecnie mieści się Muzeum Etnograficzne. Elewacja tej wspaniałej budowli nawiązuje do budynku Nowych Prokuratorii w Wenecji. Architekt jest również autorem kilku neorenesansowych kościołów: Św. Karola Boromeusza przy Chłodnej, Św. Anny w Wilanowie i Wszystkich Świętych na Placu Grzybowskim. Ten ostatni wzorowany był na kościele św. Justyny w Padwie.

Fontanna Marconiego w Ogrodzie Saskim, przed 1939

Chyba nie ma warszawiaka, który by nie znał fontanny w Ogrodzie Saskim. To element pierwszego, nowoczesnego wodociągu w Warszawie, proj. również Marconiego (stąd nazwa Fontanna Marconiego). Do tego systemu należy też wodozbiór górujący na wzniesieniu nieopodal fontanny, nawiązujący do świątyni Westy w Tivoli. Chyba śmiało można powiedzieć, że Marconi stworzył w Warszawie namiastkę swoich rodzimych Włoch. Niestety nie wszystkie jego dzieła znajdują się w równie dobrym stanie. W dużej mierze ocalała ze zniszczeń wojennych elewacja Hotelu Europejskiego jest najlepiej utrzymaną ze wszystkich wspomnianych budowli. Miejmy nadzieję, że wkrótce i pozostałe odzyskają swój dawny blask. 

Photo gallery:

1. Hotel Europejski w Warszawie, przed 1939
2. Enrico Marconi, rys. Józef Polkowski, 1863
3. Fontanna Marconiego w Ogrodzie Saskim, przed 1939
4. Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy Kredytowej w Warszawie, 1905
5. Kościół Wszystkich Świętych na Placu Grzybowskim na Warszawie, II połowa XIX wieku

Autor: Łukasz Godlewski, Hotel & Tour Guide, Raffles Europejski Warsaw

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki: warszawska ikona sztuki współczesnej

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki jest najstarszą galerią sztuki w Warszawie. Na jej pozycję w świecie sztuki pracowało kilka pokoleń artystów, kuratorów i historyków sztuki. Piękny gmach w stylu włoskiego renesansu wzniesiono staraniami Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, powołanego przez grupę przyjaciół - artystów i miłośników sztuki, którzy w trudnych czasach rozbiorów pragnęli wspierać polską kulturę.

Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych powstało w 1860 r., jednak w początkowym okresie nie miało własnej siedziby. Działało w wynajmowanych budynkach, a jedną z pierwszych lokalizacji był Hotel Gerlacha, w miejscu w którym wkrótce wzniesiono Hotel Europejski. Do głównych zadań Towarzystwa należała organizacja wystaw, kolekcjonowanie sztuki i przyznawanie stypendiów młodym artystom. Gmach przy Placu Małachowskiego sfinansowany został ze składek członków instytucji. Warto też wspomnieć o Ludwice Góreckiej, działaczce społecznej i filantropce, która przekazała posesję ze swoim domem rodzinnym na potrzeby rozbudowy galerii. Jej gest przez wiele lat był niedostrzegany, Górecka nie życzyła sobie rozgłosu. Dziś o jej hojności przypomina tablica pamiątkowa na jednej ze ścian galerii.

Gmach Zachęty jest jednym z najważniejszych przykładów architektury reprezentacyjnej przełomu XIX i XX w. - dzieło wybitnego warszawskiego architekta, Stefana Szyllera. Monumentalny portyk ze schodami prowadzącymi do wejścia wspiera się na filarach i kolumnach korynckich, a szczyt zdobią rzeźby Zygmunta Otto - personifikacja Geniusza Potęgi Sztuki i alegorie Piękna i Prawdy. Łacińska sentencja ARTIBUS oznacza - sztukom. Po otwarciu galerii, warszawska prasa określała ją mianem „pałacu sztuki”. Budynek w czasie II wojny światowej mieścił nazistowską, propagandową instytucję kultury. Miał wiele szczęścia i nie został zniszczony, dlatego należy do najcenniejszych warszawskich zabytków.

Po wojnie gmach był siedzibą Centralnego Biura Wystaw Artystycznych, które prowadziło działalność zgodną z polityką kulturalną PRL, w ramach której często stosowano cenzurę. Dopiero po 1989 r. Zachęta stała się jednym z najważniejszych miejsc dla polskiej kultury, otwierając się na świat i umieszczając polską sztukę w międzynarodowym kontekście. Wśród artystów prezentowanych w Zachęcie można wymienić takie nazwiska jak m.in. Alina Szapocznikow, Marlene Dumas, Roman Cieślewicz, Tadeusz Kantor, Wolfgang Tillmans, Wilhelm Sasnal, Katarzyna Kozyra i Leon Tarasewicz. Oprócz organizacji wystaw, galeria tworzy też własną kolekcję, dokumentuje polskie życie artystyczne, prowadzi działalność edukacyjną, a także organizuje ekspozycję w Pawilonie Polskim w Wenecji na Biennale Sztuki i Biennale Architektury, jednym z najważniejszych festiwali sztuki na świecie.

W trudnym czasie pandemii Zachęta nie zwolniła nawet na moment. Wystawy Moniki Sosnowskiej (2020) i Joanny Rajkowskiej (2021) to jedne z najciekawszych wydarzeń artystycznych ostatnich lat. W przypadku Sosnowskiej była to pierwsza tak duża wystawa dzieł artystki w Polsce. Sale Zachęty wypełniły prace powstałe w wyniku deformacji elementów konstrukcyjnych budynków i małej architektury epoki PRL. Swoimi działaniami artystka podważa właściwości używanych materiałów, z natury wytrzymałe sprawiają wrażenie lekkich i plastycznych. Rajkowska z kolei zamieniła wnętrze Zachęty w scenografię niczym z filmów postapokaliptycznych, zwracając uwagę na kwestie zmian klimatycznych, związanych z tym zagrożeń i ewentualnych scenariuszy przetrwania w świecie po kataklizmie.

Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych istnieje do dziś i działa przy Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki. Niedawno obchodziło swój 160 jubileusz, z tej okazji razem z Zachętą zainicjowało projekt „160/160”, którego celem jest przyznanie 160 stypendiów twórcom dotkniętym kryzysem w czasie pandemii. Jest to aktywna i otwarta organizacja pożytku publicznego, starająca się odpowiadać na wyzwania naszych czasów i skupia zarówno artystów jak i miłośników sztuki. 

Fotografie:

1. Zachęta na początku XX w., archiwum Zachęty
2. Instalacja Marka Sobczyka „Prosta tęcza”, 2019, fot. Anna Zgrodzka, archiwum Zachęty
3. Praca Leona Tarasewicza na schodach Zachęty, 2006, fot. Sebastian Madejski, archiwum Zachęty
4. Wystawa Moniki Sosnowskiej, 2020, fot. Piotr Bekas, archiwum Zachęty

Autor: Łukasz Godlewski, Hotel & Tour Guide, Raffles Europejski Warsaw

Dowiedz się więcej

Miesiąc Historii Kobiet. Niezwykłe kobiety w historii Hotelu Europejskiego

Obchodzony każdego roku Miesiąc Historii Kobiet to doskonała okazja by przypomnieć o słynnych kobietach, które gościły w murach Hotelu Europejskiego. Organizowane tu przyjęcia i Bale Mody przyciągały jak magnez, a wśród gości bywały gwiazdy kina, teatru, a nawet działaczki społeczne i polityczne.

Helena Modrzejewska to bez wątpienia jedna z najwybitniejszych aktorek w historii teatru polskiego. Mieszkała w Warszawie przy ulicy Królewskiej, a jej dom pełnił funkcję salonu towarzyskiego. Często bywali u niej zaprzyjaźnieni artyści: Stanisław Witkiewicz, Adam Chmielowski i Aleksander Gierymski. Modrzejewska zaś odwiedzała ich w pracowni malarskiej w Hotelu Europejskim, mieszczącej się na ostatnim piętrze. Chmielowskiemu ponoć tu nawet pozowała. Modrzejewska dokonała rzeczy niezwykłej: nie znając angielskiego wyjechała do Stanów Zjednoczonych, nauczyła się języka i zrobiła oszałamiającą karierę. Po pierwszym spektaklu w San Francisco pod pseudonimem Helena Modjeska, jedna z gazet napisała: „W mieście pojawił się geniusz”. W ciągu 30 lat swojej kariery za oceanem zyskała sławę o jakiej większość mogła tylko marzyć. Jej podobizny zdobiły opakowania luksusowych kosmetyków i pudełka cygar. W sumie zrealizowała 26 tournée pokonując za każdym razem 5 tys. km pociągiem i śpiąc w dziesiątkach hoteli. Jedynym wolnym dniem była dla niej niedziela, ale spędzała ją zwykle w pociągu do kolejnego miasta. Ciekawostką może być fakt, że Modrzejewska była matką chrzestną innej słynnej aktorki, Ethel Barrymore, babci współczesnej gwiazdy kina - Drew Barrymore.

Maria Skłodowska-Curie w laboratorium, 1912, Wikipedia Commons

W kolejnych dekadach w hotelu gościła inna niezwykła kobieta, Maria Skłodowska-Curie. Jako kobieta oraz imigrantka przezwyciężyła trudności swoich czasów i wspięła się na wyżyny ludzkich możliwości. Była pierwszą kobietą w historii uhonorowaną Nagrodą Nobla oraz pierwszą kobietą profesorem na Sorbonie. Jej odkrycia przysłużyły się medycynie w leczeniu nowotworów. W 1913 r. w trakcie swojej wizyty z okazji drugiej Nagrody Nobla, Maria Skłodowska-Curie gościła w murach Hotelu Europejskiego, gdzie spotkała się z kobietami z warszawskiego towarzystwa. Uczoną przywitała znana pisarka Maria Rodziewiczówna, która wygłosiła przemówienie z tej okazji. W trakcie przyjęcia odbył się koncert utworów i pieśni Fryderyka Chopina. Wśród gości była też Jadwiga Sikorska, dawna nauczycielka Marii. Ze wzruszeniem wspominała gest noblistki, która rozpoznała ją w tłumie i ucałowała na przywitanie. Wizyta wiązała się z uruchomieniem pierwszej w Warszawie pracowni radiologicznej, która w przyszłości przeistoczyła się w jeden z pierwszych na świecie Instytutów Radowych.

Dwudziestolecie międzywojenne to okres świetności Hotelu Europejskiego, przede wszystkim za sprawą legendarnych Balów Mody. Wyczekiwane miesiącami przyciągały wiele niezwykłych osobistości ze świata filmu, sztuki i polityki. Kreacje na tę okazję przygotowywały najlepsze warszawskie firmy mody jak Herse, Zmigryder i Myszkorowski. Zawsze wybierano Królową Balu, a najsłynniejszą z nich była niewątpliwie Nina Andrycz. Ta obdarzona niezwykłym talentem, charyzmą i urodą aktorka przez 70 lat grała w Teatrze Polskim w Warszawie, wcielając się w ponad 100 różnych ról. Ze względu na jej posągową urodę często obsadzano ją w rolach królowych i arystokratek. Nazywana „Wielką Damą polskiego teatru”, Nina Andrycz odeszła na emeryturę dopiero w wieku 94 lat, a dożyła 101 lat.

Ina Benita, 1938, Wikipedia Commons

Na letnim i ostatnim przed wojną Balu Mody w 1939 r. utworzono specjalną kategorię dla innej legendarnej aktorki – Iny Benity – uhonorowanej tytułem „Królowej seksapilu”. Benita uznawana jest za pierwszą femme fatale historii polskiego kina. Była piękna, inteligentna i niezależna, władała kilkoma językami. W czasie wojny dostarczała polskiemu wywiadowi cennych informacji o wysokich rangą niemieckich oficerach. Kilku osobom uratowała nawet życie.

Do niezwykłych kobiet goszczących na Balach Mody należała również Michalina Mościcka, żona Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Była działaczką niepodległościową, społeczną i feministyczną, walczyła o prawa kobiet, m.in. o przyznanie polskim obywatelkom praw wyborczych. Jako pierwsza dama angażowała się w pomoc dobroczynną, m.in. stworzyła ośrodek opieki nad ubogimi i osieroconymi dziećmi. W czasie powodzi na Małopolsce w 1927 r. zainicjowała w całym kraju pomoc na rzecz ofiar. Za swoje zasługi odznaczono ją wieloma medalami, m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Lista niezwykłych kobiet związanych z Hotelem Europejskim jest długa i fascynująca. Historie wielu z nich do dziś inspirują zarówno pisarzy, jak i filmowców. Powstają kolejne biografie, filmy i seriale. Zachęcamy do bliższego zapoznania się z dokonaniami tych niezwykłych postaci, ich siła, talent i determinacja zasługują na najwyższe uznanie.

Galeria zdjęć:

1. Helena Modrzejewska, 1899, Biblioteka Kongresu, Washington, D.C.; neg. no. LC USZ 62 55125
2. Maria Skłodowska-Curie w laboratorium, 1912, Wikipedia Commons
3. Nina Andrycz na schodach Hotelu Europejskiego w 1938, Narodowe Archiwum Cyfrowe
4. Ina Benita, 1938, Wikipedia Commons
5. Michalina Mościcka w Warszawie, 1926, Wikipedia Commons

Autor: Łukasz Godlewski, Hotel & Tour Guide, Raffles Europejski Warsaw

Jubileusz 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie

Odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie była przedsięwzięciem o niespotykanej wcześniej skali, nie tylko w kraju, ale i na świecie. Była zwieńczeniem wieloletniej rekonstrukcji Starego Miasta z wojennych zniszczeń i zaowocowała wpisem Starego Miasta na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Właśnie obchodzimy 50-lecie Jubileuszu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, program jest naprawdę imponujący.

Historia Zamku Królewskiego sięga Średniowiecza, jednak dopiero pod koniec XVI wieku stał się on główną siedzibą polskich królów. Była to inicjatywa Zygmunta III Wazy, który postanowił przenieść dwór królewski z Krakowa do Warszawy. Zamek był również siedzibą parlamentu Rzeczpospolitej Obojga Narodów, państwa powstałego w XVI wieku w wyniku unii Polski i Litwy. W 1791 r. w Sali Senatorskiej uchwalono Konstytucję 3 Maja, pierwszą w Europie i drugą na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Pod koniec XVIII w. Zamek Królewski utracił swoją funkcję na skutek rozbiorów Polski prowadzonych przez sąsiednie mocarstwa – Rosję, Prusy i Austrię. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., Zamek był najpierw siedzibą Naczelnika Państwa, a potem rezydencją Prezydenta RP. Niestety II wojna światowa przyniosła jego całkowitą zagładę. W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 r., Zamek Królewski został wysadzony w powietrze przez wojska niemieckie. Pomimo niewyobrażalnych zniszczeń, zdecydowano o możliwie najwierniejszej rekonstrukcji dawnej rezydencji królewskiej.

Bryła budowli w stanie surowym powstała w latach 1971-1974, dlatego obchody Jubileuszu również rozciągają się na lata 2021-2024. Program jest imponujący, o czym mogliśmy się przekonać w minionym roku. W murach zamkowych gościły już wystawy arcydzieł malarstwa barokowego takich mistrzów jak Caravaggio i Rubens.

W styczniu miała miejsce gala inaugurująca drugi rok obchodów, w trakcie której odbyło się otwarcie pokazu Paolo Uccello „Madonna z Dzieciątkiem” z cyklu „Arcydzieła na Zamku”. W nadchodzących miesiącach czekają nas kolejne wystawy, m.in. w trzechsetną rocznicę urodzin królewskiego malarza, Bernardo Bellotto zw. Canaletto. To temu weneckiemu malarzowi zawdzięczamy cenne widoki XVIII-wiecznej Warszawy, które dziś znajdują się na Zamku w słynnym Pokoju Canaletta. Wystawa o Janie Piotrze Norblinie przybliży nam postać francuskiego malarza i rysownika, który w trakcie swojego pobytu w Warszawie stworzył rysunki wielu ważnych dla Polski wydarzeń historycznych. Z kolei na wystawie o Bibliotece Królewskiej Stanisława Augusta poznamy historię miejsca, które obok Arkad Kubickiego jest jedynym tak okazałym fragmentem dawnej rezydencji królewskiej, jaki przetrwał wojnę. Obchodom Jubileuszu towarzyszyć będą koncerty oraz liczne wydarzenia edukacyjne i naukowe.

Raffles Europejski Warsaw ma przyjemność włączyć się w obchody 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W hotelowym lobby prezentujemy elegancką kolekcję produktów związanych z tym wyjątkowym świętem. Nasi goście mają możliwość skorzystać z usługi Royal Concierge, dzięki której mogą zwiedzić wszystkie dostępne ekspozycje na Zamku Królewskim. W ramach zaproszenia udostępniane są również audioprzewodniki po Trasie Królewskiej w kilku wariantach językowych: w języku polskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim oraz hiszpańskim.

Autor: Łukasz Godlewski, Hotel & Tour Guide, Raffles Europejski Warsaw

Dowiedz się więcej